Rosnące ceny produktów na sklepowych półkach spędzają sen z powiek Polek i Polaków. Na koszty życia wpływają także podwyżki opłat za prąd, wodę czy odpady. Z kolei banki szybko zmieniają oprocentowanie pożyczek i „hipotek”, ale podobnego tempa na próżno wypatrywać w kwestii rachunków oszczędnościowych czy lokat. Jak w takich warunkach zarządzać domowym budżetem?
Spis treści
Czym jest inflacja?
Według autorów książki „Ekonomia – Mikroekonomia”, D. Begg, S. Fischer i R. Dornbusch, „Inflacja to zjawisko ekonomiczne polegające na wzroście ogólnego poziomu cen towarów i usług oferowanych w gospodarce. Poziom cen stanowi średnią wszystkich cen w gospodarce”.
Profesor Bronisław Oyrzanowski, specjalista ds. jakości w ekonomii, w swojej książce pt. „Makroekonomia” mówi, że: „Inflacja jest również postrzegana jako stan gospodarki wynikający z nadwyżki globalnego popytu nad globalną podażą w warunkach niemożności łatwego zwiększania podaży, przejawiający się w gospodarce rynkowej wzrostem cen”.
Ekonomiści definiują więc inflację jako spadek siły nabywczej pieniądza. Znaczy to, że obecnie za 100 zł kupisz mniej dóbr i usług niż jeszcze kilka lub kilkanaście miesięcy wcześniej. Najlepiej zobrazować to na podstawie zmian cen chleba.
Przykład:
- Cena chleba w 2021 r. – 2,50 zł/1 szt.
Za 100 zł mogłeś kupić: 100/2,50 = 40 bochenków.
- Cena chleba w 2022 r. – 5,00 zł/1 szt.
Za 100 zł możesz kupić: 100/5,00 = 20 bochenków.
Inflacja może wynikać m.in. z nadmiernej ilości pieniądza w gospodarce lub zbyt szybkiego wzrostu płac. Przyczyną spadku siły nabywczej pieniądza mogą być także kłopoty finansowe państwa, gwałtowny wzrost cen żywności i surowców energetycznych czy zbyt duża liczba monopoli. Wszystkie te czynniki wpływają na domowy budżet. Jak sobie poradzić w takich okolicznościach?
Kontrola domowych wydatków
Inflacja w marcu 2022 r. wyniosła 10,9%. W jej następstwie rosną ceny paliw i żywności. Z badań agencji badawczej SW Research dla Aion Banku wynika, że 4 na 5 czynnych zawodowo osób zauważa wzrost cen. Jednocześnie częściej utratę wartości pieniądza zauważają kobiety. W ciągu ostatnich dwóch lat 65% kobiet i 54% mężczyzn odnotowało podwyżki cen.
Czy wiesz, że…?
Według Barometru Providenta 38,9% badanych odkłada pieniądze na koncie oszczędnościowym, a 36,2% respondentów deklaruje, że do tego celu służy im rachunek bieżący.
Jeżeli chcesz zaoszczędzić domowe fundusze, zacznij monitorować wydatki. Zarządzanie pieniędzmi pomaga odłożyć ich większą ilość. Jednocześnie pozwala Ci to widzieć, jakie są Twoje wydatki w danym miesiącu. Zwykle część zakupów nie jest Ci potrzebna i możesz się bez nich spokojnie obejść.
Dobrym sposobem jest planowanie swoich wydatków. Do sklepu zabieraj listę produktów i kupuj wyłącznie to, co się na niej znajduje. Ograniczysz przypadkowe, podyktowane impulsem, ale często zbędne decyzje zakupowe. Szybko zobaczysz różnicę w stanie finansów.
Najlepszym sposobem na gromadzenie informacji o Twoich wydatkach będzie notes lub jedna z dostępnych w sieci aplikacji. W ten sposób łatwo zaktualizujesz status miesięcznych kosztów nawet od razu po zakupach.
Jak kontrolować domowe wydatki?
- Potrzebujesz najwyższego pakietu telewizyjnego? Być może wystarczy Ci mniejsza liczba kanałów, które faktycznie oglądasz i za które zapłacisz 20 zł miesięcznie taniej. Roczna oszczędność 240 zł.
- Kupujesz papierowe wydania magazynów, których prawie nie czytasz? Ciężko zakończyć prenumeratę ulubionego magazynu po latach zbierania. Jeśli jednak częściej szukasz informacji w internecie, a miesięcznik tylko kartkujesz, być może warto z niego zrezygnować. 15 zł miesięcznie mniej to roczna oszczędność w wysokości 180 zł.
- Sprawdź, czy nie płacisz za zbędne narzędzia do pracy. Wyłącz wszystkie subskrypcje, które pobierają Ci automatycznie pieniądze z konta. Mogą to być aplikacje, z których raz skorzystałeś do projektu lub dostęp do stron, których od dawna nie odwiedzasz. Oszczędność 10 zł, 20 zł czy 50 zł to od 120 zł do 600 zł więcej w kieszeni.
- Masz karnet na siłownię/multisport, ale z niego nie korzystasz? Jeśli od dawna nie miałeś czasu na ćwiczenia, to warto pozbyć się karty. Nawet jeśli firma w 90% finansuje Ci benefit, ale nie planujesz regularnie korzystać z siłowni, to lepiej zrezygnować z subskrypcji. Być może dla Ciebie to niewielki koszt, ale w perspektywie roku może wygenerować 120–240 zł oszczędności, a czasami więcej.
Zastanów się, za co regularnie płacisz. Sprawdź wszystkie rachunki i pomyśl, co możesz ograniczyć, a z czego zrezygnować. Dzięki temu oszczędzisz miesięcznie od kilkudziesięciu do nawet kilkuset złotych. Z pewnością znajdziesz inne, bardziej praktyczne zastosowanie dla tych środków.
Tanio pożyczaj pieniądze
Oszczędności znajdziesz także w kwestiach związanych z kredytami. Intensywne działania Rady Polityki Pieniężnej w walce z inflacją sprawiają, że pożyczki bankowe sukcesywnie drożeją. Wyższa rata oznacza mniej pieniędzy w domowym budżecie. Część osób odkłada więc poważniejsze decyzje zakupowe na lepsze czasy. Z telewizora niekiedy można zrezygnować, ale gdy zepsuje się lodówka lub pralka, będziesz potrzebować nowego sprzętu.
Czy wiesz, że…?
W Barometrze Providenta zaledwie 13,8% ankietowanych Polaków zadeklarowało, że odkłada pieniądze na lokacie. Tylko 9,5% respondentów inwestuje w instrumenty finansowe, a 4,7% w aktywa trwałe, które nie tracą na wartości. Z Barometru Providenta wynika także, że aż 23,4% badanych trzyma swoje oszczędności w „skarpecie”.
Jak sfinansować zakupy? Możesz sięgnąć po oszczędności lub zachować je na gorsze czasy. Masz też możliwość wybrania się do banku po kredyt lub skorzystania z systemu ratalnego w sklepie przy zakupie sprzętu AGD. Istnieje także inne godne uwagi rozwiązanie – crowdfunding pożyczkowy, czyli finansowanie społecznościowe. Jest to rynek pozabankowy, na którym znajdziesz pieniądze na swoje potrzeby. Zarejestruj się i zobacz, co możesz zyskać!
Crowdfunding pożyczkowy może być tańszy od tzw. chwilówek, a nawet kredytu w banku. Jest to legalna, bezpieczna i coraz bardziej powszechna forma pożyczania pieniędzy. Crowdfunding pożyczkowy na cele firmowe zabezpieczony jest przez przepisy unijne. Z kolei pożyczki pomiędzy osobami indywidualnymi są regulowane przez Kodeks Cywilny.
Zainwestuj w siebie
Znane powiedzenie mówi, że najlepsza inwestycja, to ta w siebie i swoje umiejętności. Jeśli inflacja drenuje Twój budżet, to możesz postarać się o lepsze zarobki. Pomogą Ci w tym kursy i szkolenia, a także zdobycie kwalifikacji w innym zawodzie. Dzięki temu istnieje realna szansa na poprawę Twojej sytuacji materialnej np. w wyniku awansu lub znalezienia lepiej płatnego zajęcia.
Oszczędzaj energię
Wymiana żarówek na bardziej przyjazne dla środowiska i mniej energochłonne to realna oszczędność dla Twojego budżetu. Nowoczesne oświetlenie LED to niewielki wydatek w porównaniu do korzyści, jakie przynosi. Mały pobór mocy przy dużej wydajności świetlnej to opłacalne rozwiązanie.
Jeśli korzystasz w domu z laptopa, pamiętaj, aby po naładowaniu go do 100%, odłączyć ładowarkę z gniazdka. W ten sposób sprzęt nie będzie ciągle pobierał prądu, a dzięki temu bateria przez dłuższy czas będzie wydajna i wytrzymała. W przypadku urządzeń stacjonarnych, po skończeniu pracy wyłączaj monitor przyciskiem. To drobne rzeczy, które zajmą Ci sekundę, a w perspektywie roku pozwolą ograniczyć zużycie prądu.
Innym rodzajem energii jest ciepło. Ogrzewanie w domu warto dostosować do swoich potrzeb i preferencji. Jeśli jednak wietrzysz mieszkanie lub na wyjeżdżasz z domu na weekend, zakręć wszystkie kurki. Po powrocie do domu łatwo i szybko wrócisz do ulubionych warunków cieplnych. Wystarczy tylko jeden ruch ręką.
Masz oszczędności i chcesz uchronić je przed inflacją?
Jeśli dysponujesz gotówką i chcesz ochronić ją przed utratą wartości, masz do dyspozycji kilka możliwości inwestycji:
- rynek nieruchomości, które sukcesywnie drożeją;
- akcje;
- obligacje;
- kruszce.
Jak zminimalizować skutki inflacji?
Inwestycje na rynku nieruchomości
Zakup nieruchomości to jeden ze sposobów ochrony zgromadzonego kapitału. Wartość pieniądza spada, ale ceny mieszkań systematycznie rosną. Barbara Bugaj, główna analityczka SonarHome, podaje, że ceny ofertowe mieszkań na rynku wtórnym wzrosły od początku 2022 r. o kilkanaście procent. Jak dodaje: „To dowód, że rynek działa siłą rozpędu i potrzeba czasu, aby zaobserwować zmiany w danych statystycznych”.
Zmiana cen ofertowych mieszkań z rynku wtórnego – 1 kw. 2022 r. w odniesieniu 1 kw. 2021 r. wyniosła:
- Poznań – wzrost o 15%;
- Gdańsk – wzrost o 15%;
- Wrocław – wzrost o 14%;
- Warszawa – wzrost o 12%;
- Kraków – wzrost o 11%.
Z analiz SonarHome wynika, że średnia cena metra kwadratowego w Warszawie sięga już 13,2 tys. zł, a w Gdańsku i Krakowie ok. 11,5 tys. zł. Czy w niedalekiej przyszłości można się spodziewać korekty cen, a może podwyżek? Nad tymi pytaniami głowią się eksperci, a wnioski bywają bardzo różne. Niewykluczone, że wojna przyniesie ochłodzenie i metr kwadratowy mieszkania, będzie tańszy niż dotychczas.
Inwestycje na rynku kapitałowym
Jednym ze sposobów ochrony pieniędzy przed inflacją jest zakup akcji. Nie brakuje chętnych, którzy sukcesywnie kupują tego typu walory. Papiery wartościowe niosą ze sobą mniejsze lub większe ryzyko. Uzależnione jest ono m.in. od sytuacji finansowej spółki czy perspektyw rozwoju branży. Inwestycja w akcje wymaga pewnej podstawowej wiedzy lub wsparcia doradcy np. maklera, który ma duże pojęcie o rynku. Często jednak takie rozwiązanie budzi obawy potencjalnych inwestorów przed stratą środków.
Po drugiej stronie skali ryzyka znajdują się Obligacje Skarbu Państwa, które waloryzuje się o wskaźnik inflacji. W ten sposób wygenerujesz zyski, które nie będą spektakularne, ale pozwolą zabezpieczyć kapitał przed spadkiem wartości.
Obligacje Skarbu Państwa dzielą się na:
- 4-letnie – w pierwszym okresie odsetkowym oprocentowanie wynosi 1,3%, a w kolejnych liczone jest na podstawie marży 0,75% + inflacja z roczną kapitalizacją odsetek;
- 10-letnie – w pierwszym okresie odsetkowym oprocentowanie wynosi 1,7%, a w kolejnych liczone jest na podstawie marży 1% + inflacja z roczną kapitalizacją odsetek;
- 6- i 12-letnie obligacje rodzinne – rozwiązanie dostępne dla beneficjentów programu „Rodzina 500 plus”. W pierwszym okresie oprocentowanie wynosi odpowiednio 1,5% i 2%, a w kolejnych liczone jest na podstawie marży 1,25% i 1,5% + inflacja z roczną kapitalizacją odsetek.
Poza rynkiem kapitałowym istnieje możliwość zakupu złota. Jednak tzw. próg wejścia jest wyższy niż w przypadku akcji i obligacji. Uncja złota, czyli ok. 30 g, to wydatek ponad 8 tys. zł (dane na maj 2022 r.). Nie każdy chce i może sobie pozwolić na zakup szlachetnego kruszcu.
Jak oszczędzić w dobie wysokiej inflacji?
Zacznij od monitorowania swoich wydatków, a następnie poszukaj sposobów na obniżenie kosztów życia. Jednym z nich będzie ograniczenie zużycia prądu i rezygnacja z subskrypcji, za które płacisz, ale z nich nie korzystasz. Zainwestuj w swój rozwój, a także sprawdź, jakie możliwości oferuje rynek finansowy. Jeśli potrzebujesz pożyczyć pieniądze, rób to z głową i wybieraj najlepsze dla siebie rozwiązania.
Stosując się do tych kilku sugestii, masz szansę nie tylko przetrwać trudniejsze czasy, ale realnie zyskać na swoich decyzjach. Ważna jest konsekwencja i wykorzystywanie nadarzających się okazji. Jeśli jednak brakuje Ci środków na realizację marzeń i celów, postaw na finansowanie społecznościowe.
