Działalność gospodarcza, a może spółka? Otwarcie firmy to nie tylko pomysł na biznes, lecz także kwestie formalne, które nie zawsze są przyjemne, choć na pewno konieczne. Tak, jak nie można pominąć rejestracji w ZUS i US, tak nie unikniesz decyzji o wyborze formy prawnej dla firmy. Od tego zależeć będzie m.in. Twoja odpowiedzialność majątkowa czy sposób rozliczania się z fiskusem.
Spis treści
Przed otwarciem firmy warto pomyśleć o tych rzeczach
Zakładając działalność gospodarczą lub spółkę trzeba się zdecydować na wybór formy prawnej. To właśnie od niej będzie zależeć wysokość kosztów prowadzenia działalności, składek ZUS czy opodatkowania. Równie ważną kwestią jest rodzaj odpowiedzialności, jaką będziesz ponosić.
Dla przykładu – jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG) to konstrukcja prawna, w której właściciel odpowiada całym swoim majątkiem, również prywatnym. Spółka może odseparować odpowiedzialność i ograniczyć ją wyłącznie do majątku spółki.
Przy wyborze formy prawnej zwróć uwagę na następujące kwestie:
- koszty prowadzenia działalności – koszty księgowości, podatki, ZUS;
- odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa – własnym majątkiem lub majątkiem firmy;
- wysokość kapitału zakładowego firmy;
- wielkość przedsiębiorstwa;
- wysokość kosztów związanych z założeniem firmy – akt notarialny, wpis do KRS.
Warto też przemyśleć, czy planujesz prowadzić firmę samodzielnie, czy ze wspólnikami. W przypadku drugiego wariantu ważna staje się kwestia odpowiedzialności za sprawy firmy. Należy ustalić, kto będzie odpowiadał za jej zobowiązania (od tego zależy rodzaj spółki), a także kto będzie ją reprezentował.
Przemyślenie powyższych kwestii pomoże uniknąć nieporozumień w przyszłości. W zawartej umowie jasno wskazane są zarówno obowiązki, jak i przywileje, np. podział zysków czy możliwości wypłaty premii.
W przypadku bardziej złożonych form prawnych warto posiłkować się doświadczeniem kancelarii prawnej. Dzięki temu łatwiej zrozumieć, z jakimi wymaganiami formalnymi czy przywilejami wiąże się dany rodzaj działalności.
Wielkość firmy a forma prawna
Przy wyborze formy prawnej należy przemyśleć możliwe scenariusze rozwoju firmy. Jeśli zajmujesz się świadczeniem usług w wąskiej specjalizacji, ale nie jesteś typem menadżera i nie planujesz zatrudniać pracowników, to wystarczy prosta struktura.
Podział firm ze względu na formę prawną:
- prawo cywilne:
- jednoosobowa działalność gospodarcza;
- spółka cywilna;
- spółki osobowe prawa handlowego:
- spółka komandytowa;
- spółka komandytowo-akcyjna;
- spółka jawna;
- spółka partnerska;
- spółki kapitałowe:
- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością;
- spółka akcyjna.
W przypadku, gdy rozważasz rozrost firmy i takie założenie znalazło się w Twoim biznesplanie, spółka może okazać się lepszym rozwiązaniem np. pod względem podatków i bezpieczeństwa Twojego majątku.
Im bardziej chcesz chronić swój osobisty majątek, tym bardziej złożona będzie forma prawna. Na rynku funkcjonują np. sp. z o.o. sp. k. Zadaniem takiego tworu jest uniknięcie podwójnego opodatkowania w momencie wypłaty dywidendy, ale nie tylko.
Poniżej znajdziesz najczęściej wybierane formy prawne dla firm w Polsce.
Otwarcie firmy: jednoosobowa działalność gospodarcza
Założenie JDG jest bezpłatne, najprostsze i wiąże się z najmniejszą ilością formalności przy rejestracji. Firmę wpisuje się do Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej (CEIDG). Otwarcie firmy w formie JDG nie wyklucza zatrudnienia pracowników.
Czy wiesz, że…?
Jak podaje Centralny Ośrodek Informacji Gospodarczych, w 2020 r. było w Polsce 1,7 mln firm zatrudniających tylko jedną osobę. Były to głównie JDG.
JDG przeznaczona jest dla osób, które w całości (całym swoim majątkiem) będą ponosić odpowiedzialność za prowadzenie przedsiębiorstwa, a jednocześnie do nich będzie należał wypracowany zysk.
Otwarcie firmy w formie JDG nie wymaga posiadania kapitału zakładowego jak w wypadku spółek kapitałowych. Co więcej, w kwestii podatków masz do wyboru skalę podatkową (17%/12%* i 32%) lub podatek liniowy, który wynosi 19%. Do wyboru masz także ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i kartę podatkową.
*Od zaliczki na podatek za czerwiec lub II kwartał 2022 roku, w związku ze zmianami, które wprowadził Polski Ład 2.0, stawka podatku wynosi 12% w I progu podatkowym.
| Zalety | Wady |
| sam decydujesz o wszystkim w firmie | odpowiadasz całym majątkiem osobistym za długi firmy |
| uproszczona rachunkowość | niezależnie od tego, czy wypracujesz zyski, czy straty, musisz opłacać ZUS |
| niskie koszty prowadzenia księgowości | |
| niskie koszty założenia firmy | |
| możliwość stosowania ulg podatkowych |
Spółka cywilna
Formalnie to połączenie przynajmniej dwóch działalności gospodarczych. Podmiot nie ma osobowości prawnej, a wspólnicy muszą uzyskać wpis w CEIDG. W tym wariancie nie trzeba płacić podatku dochodowego, gdyż każdy ze wspólników rozlicza się samodzielnie.
Czy wiesz, że…?
Główny Urząd Statystyczny na koniec września 2020 r. oszacował liczbę podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na 4 106 708.
Spółka cywilna może prowadzić uproszczoną księgowość, jeśli jej wspólnikami są osoby fizyczne, a obroty nie przekraczają 2 mln euro. W sytuacji, gdy jeden ze wspólników ma osobowość prawną lub jego obrót przekracza 2 mln euro, konieczne staje się prowadzenie pełnej księgowości.
Wszyscy wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem. Każdy może ją reprezentować i wszyscy mają prawo do udziału w zyskach. Wysokość udziałów poszczególnych wspólników jest określona w umowie spółki.
| Zalety | Wady |
| uproszczona rachunkowość do 2 mln euro | spółka ma REGON i NIP, ale nie jest przedsiębiorstwem |
| niskie koszty prowadzenia księgowości | spółka nie ma osobowości prawnej |
| brak kapitału zakładowego | wspólnicy odpowiadają całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki |
| prosta struktura | solidarna odpowiedzialność za długi |
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z o.o. posiada odpowiedzialność prawną, a to oznacza, że może działać we własnym imieniu czy płacić podatki od dochodu, który osiąga. Może być także stroną w sądzie, ma swoją nazwę i może mieć własny majątek.
Założenie sp. z o.o. wiąże się z wniesieniem kapitału zakładowego w wysokości min. 5 tys. zł. W ten sposób odpowiedzialność majątkowa wspólników zostaje ograniczona do wysokości wniesionego kapitału. Dzięki temu nie odpowiadają swoim prywatnym majątkiem za zobowiązania spółki.
Czy wiesz, że…?
GUS podał, że we wrześniu 2020 r. było w Polsce 500 399 spółek handlowych, ale 461 126 firm było aktywnych.
Otwarcie firmy w formie sp. z o.o. wiąże się z koniecznością sporządzenia umowy w formie aktu notarialnego. Od momentu jej podpisania należy wpisać przedsiębiorstwo do KRS-u.
Spółka może być zarządzana przez jedną lub wiele osób. Podobnie wygląda kwestia reprezentacji. Ustala się zarząd, który kieruje poczynaniami firmy i jest odpowiedzialny za powołanie oraz odwołanie prezesa.
Przedsiębiorstwo rozlicza się na pełnej księgowości. Wiąże się to z koniecznością składania sprawozdań finansowych. Sprawia to, że usługi księgowe wymagają większej ilości pracy i są droższe.
Warto zaznaczyć, że wypłata dywidendy wiąże się z koniecznością zapłaty podatku przez wspólników. Podatek dochodowy od osób prawnych CIT-8 musi uiścić także spółka. Efekt? Podwójne opodatkowanie.
| Zalety | Wady |
| ograniczona odpowiedzialność do wysokości kapitału zakładowego | podwójne opodatkowanie |
| wspólnicy nie odpowiadają majątkiem prywatnym | wysokie koszty księgowości przez konieczność prowadzenia jej w pełnym zakresie |
| firma posiada odpowiedzialność prawną |
Jak sfinansować firmę?
Pierwsza Twoja myśl w kwestii sfinansowania firmy to prawdopodobnie bank. Są jeszcze rodzina i przyjaciele, a także oszczędności. Jeśli z jakichś względów nie chcesz lub nie możesz ubiegać się o finansowanie z tych źródeł, masz jeszcze inną możliwość. Crowdfunding pożyczkowy to rozwiązanie, które zasili Twój biznes w kapitał.
Finansowanie społecznościowe, jak inaczej nazywany jest ten rodzaj crowdfundingu, cieszy się rosnącą popularnością. Temat ten zgłębiliśmy już na naszym blogu, na który serdecznie Cię zapraszamy. Dowiesz się z niego np. jak założyć i sfinansować firmę, a także jak ją rozwijać poprzez skalowanie.
W naszej blogowej bazie wiedzy wyjaśniamy również, czym jest crowdfunding i jak tę metodę finansowania reguluje Unia Europejska. Dzięki temu dowiesz się, czym jest i jak działa finansowanie społecznościowe, a także w jakich sytuacjach może Ci się ono przydać.
Działalność gospodarcza czy spółka?
Otwarcie firmy to prawdziwe wyzwanie dla przyszłych przedsiębiorców. Istnieje wiele form prawnych, które mają swoje zalety i wady. W związku z tym każda sytuacja powinna być rozpatrywana indywidualnie.
Warto spotkać się z biurem rachunkowym i kancelarią prawną, aby porozmawiać o najlepszych rozwiązaniach dostosowanych do Twoich potrzeb oraz oczekiwań. Dzięki temu będziesz mieć pewność, że zarówno forma prawna, jak i sposób płacenia podatków, będą dla Ciebie najkorzystniejsze. Co dalej? W tym momencie zaczyna się historia, którą trudno przewidzieć. To Ty decydujesz, dokąd popłynie ten okręt.
