Lata 2020 i 2021 to burzliwy okres pandemii. W tym czasie zaszło wiele zmian w obszarze cyfryzacji. Praca zdalna stała się bardziej powszechna, choć do niedawna uznawana była jedynie za benefit pracowniczy. Ewoluował także rynek kapitałowy, na którym miał miejsce dynamiczny rozwój alternatywnych sposobów finansowania. Jednym z nich jest crowdfunding. Co warto o nim wiedzieć?
Spis treści
Rosnąca popularność crowdfundingu w Polsce a regulacje UE
W ostatnich latach rynek crowdfundingu w Polsce dynamicznie rośnie. Jeszcze w 2019 r. jego wartość wynosiła 700 mln zł, by w 2021 r. przekroczyć 2 mld zł. Eksperci przewidują, że trend wzrostowy będzie się utrzymywał. W praktyce oznacza to rosnącą liczbę pożyczkobiorców, którzy skorzystają z finansowania pozabankowego.
Dynamiczny rozwój rynku pożyczek społecznościowych wymaga regulacji, nad którymi pracowała Unia Europejska. Jak podaje PARP: Od 2018 r. trwały prace nad przyjęciem jednolitych ram prawnych dla crowdfundingu w Unii Europejskiej. 5 października 2020 r., po ponad dwóch latach intensywnej pracy, przyjęto tekst Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych (dalej: „Rozporządzenie ECSP”). Uchwalenie Rozporządzenia ECSP oznacza rewolucyjne zmiany zarówno z punktu widzenia inwestorów, jak i przedsiębiorców.
Jakie rodzaje crowdfundingu reguluje rozporządzenie ECSP?
Czym właściwie jest crowdfunding? Finansowanie społecznościowe upowszechniło się już kilka lat temu, ale dla wielu firm to pewna nowość. Dlatego warto zapoznać się z definicją, którą podaje Karol Król w pracy pt. „Finansowanie społecznościowe jako źródło finansowania przedsięwzięć w Polsce”.
Autor wyjaśnia, że crowdfunding to rodzaj gromadzenia i alokacji kapitału przekazywanego na rzecz rozwoju określonego przedsięwzięcia w zamian za określone świadczenie zwrotne, który angażuje szerokie grono kapitałodawców, charakteryzuje się wykorzystaniem technologii teleinformatycznych oraz niższą barierą wejścia i lepszymi warunkami transakcyjnymi niż ogólnodostępne na rynku. Crowdfunding to połączenie słów „tłum” i „finansowanie”, czyli w praktyce projekt, na którego realizację składa się większa liczba osób.
Rozporządzenie ECSP reguluje dwa typy crowdfundingu, które są najważniejsze z punktu widzenia przedsiębiorców.
- Crowdfunding pożyczkowy – polega na pozyskiwaniu środków pieniężnych od wielu inwestorów, pod tytułem zwrotnym (umowa pożyczki).
- Crowdfunding udziałowy – polega na pozyskiwaniu pieniędzy od wielu inwestorów w zamian za udziały w kapitale zakładowym przedsiębiorstwa (spółki).
Transakcje crowdfundingowe zawierane są w przestrzeni cyfrowej. Jeśli szukasz finansowania dla swojej firmy, zajrzyj na biznes.finansowo.pl. Oferty dla osób indywidualnych poznasz po rejestracji. Z kolei kampanie, które mają na celu znalezienie udziałowców, realizowane są na platformach umożliwiających skojarzenie pożyczkodawców i pożyczkobiorców.
Geneza regulacji crowdfundingu
Brak jednolitych regulacji dotyczących pozyskiwania kapitału za pomocą finansowania społecznościowego wzbudzał dotychczas wiele wątpliwości prawnych. Przedsiębiorstwa zajmujące się crowdfundingiem udziałowym miały zbliżony profil do firm inwestycyjnych, czyli podmiotów, które są ściśle nadzorowane przez Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) i krajowe organy nadzoru finansowego.
Eksperci działający z ramienia regulatorów zauważyli, że niektóre platformy nosiły znamiona działalności maklerskiej. Jednak brak konkretnych przepisów uniemożliwiał ocenę, czy określone regulacje mają zastosowanie do całego rynku. Niedobór wymogów dotyczących prowadzenia kampanii crowdfundingowych w zakresie informacyjnym obniżał poziom ochrony inwestorów wspierających projekt.
Rozporządzenie ECSP ma za zadanie:
- chronić inwestorów;
- ograniczyć ryzyko związane z finansowaniem społecznościowym;
- zapewnić transparentny, sprawiedliwy i profesjonalny proces pozyskiwania pieniędzy od wielu osób lub podmiotów.
Rozporządzenie ECSP: najważniejsze założenia
Jak podaje PARP:
Rozporządzenie ECSP określa jednolite wymogi dotyczące świadczenia usług finansowania społecznościowego, organizacji dostawców usług finansowania społecznościowego, udzielania im zezwoleń oraz nadzoru nad nimi. Rozporządzenie ECSP wprowadza również jasne przepisy dotyczące warunków, jakie muszą spełniać komunikaty marketingowe projektów finansowanych za pomocą crowdfundingu.
Z Rozporządzenia ECSP wyłączono projekty, które przekraczają 5 mln EUR. Kwota nie jest przypadkowa. W większości państw członkowskich jest to próg, który jest potrzebny do zwolnienia ofert publicznych papierów wartościowych z obowiązku publikacji prospektu emisyjnego. Reguluje to Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r. W Polsce maksymalny próg wyłączeń prospektowych wynosi 1 mln EUR. Rozporządzenie ECSP powoduje jednak zmianę tych regulacji, a to ułatwi pozyskanie rodzimym firmom większego kapitału.
Na jakich zasadach odbywa się licencjonowanie działalności?
Dostawcą usług może być tylko osoba prawna, która ma siedzibę na terenie UE. Podmiot musi zdobyć zezwolenie na prowadzenie tego typu działalności od organów nadzoru, w państwie, w którym ma swoją siedzibę. Rozporządzenie ECSP wprowadza jednolite zasady dotyczące przyznawania zezwoleń i faktycznego prowadzenia działalności. Ma to wyeliminować różnice pomiędzy jurysdykcjami, a także przeciwdziałać arbitrażowi regulacyjnemu.
Podmioty, które uzyskały zezwolenie wpisuje się do rejestru prowadzonego przez ESMA. Nowe regulacje ułatwiają prowadzenie działalności poza granicami kraju. Obowiązuje w tym przypadku tzw. jednolity paszport europejski. Jest to zezwolenie wydawane przez krajowy organ nadzoru, które daje możliwość prowadzenia biznesu na obszarze całej Unii Europejskiej. Nie trzeba też zdobywać zezwoleń w każdym z państw członkowskich. To duże ułatwienie dla podmiotów wchodzących na nowe rynki.
Obowiązki firm crowdfundingowych
Przedsiębiorstwa świadczące usługi finansowania społecznościowego zostały zobowiązane, aby działać profesjonalnie, uczciwie, rzetelnie, a przy tym z najlepiej pojętym interesem klientów. Rozporządzenie ECSP nakłada na takie podmioty wiele obowiązków.
Najważniejsze zobowiązania prawne firm crowdfundingowych:
- konieczność posiadania polityk, procedur, a także mechanizmów, które umożliwią skuteczne i ostrożne zarządzanie firmą;
- dokładna weryfikacja właścicieli projektów finansowych w zakresie braku karalności;
- weryfikacja, czy siedziba podmiotu nie mieści się w państwie wysokiego ryzyka;
- posiadanie przejrzystych i skutecznych procedur dotyczących reklamacji i skarg.
Wszystkie podmioty, które funkcjonują na rynku crowdfundingu, muszą przestrzegać nowych przepisów. Wiele firm, które działało na rynku przed wejściem regulacji, musi dostosować się do nich w ciągu 24 miesięcy od daty wejścia w życie Rozporządzenia ECSP.
Zabezpieczenie interesów inwestorów
Rozporządzenie ECSP rozróżnia dwie kategorie inwestorów: doświadczonych i niedoświadczonych. Zakwalifikowanie do jednej z nich wiąże się z przyznaniem określonego poziomu ochrony. Zanim to nastąpi, inwestor rozwiązuje test wiedzy oraz symulacji zdolności ponoszenia strat.
Niedoświadczeni inwestorzy muszą zostać poinformowani o ryzyku związanym z inwestycją. Co więcej, podmiot realizujący projekt będzie musiał upewnić się, że inwestor rozumie przedsięwzięcie i związane z nim ryzyko. Osoba nieświadoma ryzyka może zostać pozbawiona możliwości wzięcia udziału w finansowaniu danego projektu. Ponadto obowiązuje także tzw. prawo do namysłu, które przysługuje niedoświadczonym osobom. Daje ono możliwość wycofania oferty bez konieczności podawania przyczyny i bez ponoszenia kary, jeśli decyzja zapadanie w określonym czasie.
Zarówno doświadczeni, jak i początkujący inwestorzy są zobowiązani do uzupełnienia arkusza KISS – Key Investment Information Sheet. Dokument składa się z ośmiu części i obejmuje informacje o inwestorze, czynnikach ryzyka, prawach i obowiązkach, a także o opłatach.
Kampanie marketingowe – widoczność akcji crowdfundingowych w sieci
Finansowanie społecznościowe bez marketingu uniemożliwiłoby aktywne pozyskiwanie kapitału. Informacje o projektach dotarłyby tylko do niewielkiego grona potencjalnych inwestorów. Kampanie organizowane przez właścicieli projektów są więc niezbędne do ich realizacji. Rozporządzenie ECSP wprowadziło ogólne zasady dotyczące przekazu marketingowego. Firma zajmująca się usługami finansowania społecznościowego ma zapewnić jasne, rzetelne, niewprowadzające w błąd, a także spójne informacje z danymi zawartymi w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych.
ECSP a MiFID II
Pojawienie się Rozporządzenia ECSP poskutkowało wprowadzeniem zmian dotyczących MiFID II. Jest to dyrektywa dotycząca rynków instrumentów finansowych, która ma za zadanie regulację konkurencji rynkowej, a także zwiększenie ochrony klientów na europejskich rynkach finansowych. W ten sposób regulator uniknął sytuacji, w której ten sam rodzaj działalności byłby objęty różnymi zezwoleniami. Dzięki temu platformy crowdfundingowe nie podlegają pod rygorystyczne przepisy, które dotyczą firm inwestycyjnych na rynku kapitałowym.
Jak działa finansowanie społecznościowe dla przedsiębiorców?
Rejestrujesz się na platformie Biznes.finansowo.pl. Składasz wniosek, w którym określasz warunki finansowania i proponowane wynagrodzenie dla pożyczkodawcy. Otrzymujesz oferty od potencjalnych osób lub podmiotów finansujących i wybierasz najkorzystniejszą dla siebie. Środki trafiają na Twoje konto, a Ty w umówionym terminie spłacasz pożyczkę wraz z odsetkami. Masz dodatkowe pytania? Napisz do nas.
Crowdfunding a unijne regulacje
Zdaniem ekspertów i regulatora, brak regulacji powodował ryzyko dla inwestorów, a przy tym mógł prowadzić do różnych nieprawidłowości. Rozporządzenie ECSP zaprowadziło porządek na rynku i stworzyło szkielet działalności dla rynku crowdfundingu.
Dla wielu osób, które miały obiekcje co do bezpieczeństwa transakcji, nowe przepisy wiele zmieniły. Usługi są bardziej transparentne i chronią interesy każdej ze stron. Dzięki wprowadzonym regulacjom crowdfunding powinien dalej dynamicznie się rozwijać. Większa ochrona uczestników najpewniej spowoduje napływ nowych inwestorów.
Warto więc obserwować, jak będzie przebiegał proces ewolucji. Nie strać swojej szansy na skorzystanie z możliwości, jakie daje finansowanie społecznościowe!
